Kategori: Terimler

Bilişsel Yeniden Yapılandırma Nedir? Bilişsel yeniden yapılandırma (cognitive restructuring), bireylerin olumsuz, çarpıtılmış veya işlevsiz düşüncelerini fark ederek, bunları daha gerçekçi ve sağlıklı düşüncelerle değiştirmesini sağlayan bilişsel bir tekniktir. Bu yaklaşım, özellikle bilişsel terapi ve sosyal psikoloji alanlarında kullanılır. İnsanların olayları algılama ve yorumlama biçimi, onların duygusal durumlarını ve davranışlarını belirler. Eğer bir kişi kendisi veya…

Sosyal izolasyon (ya da sosyal yalıtım), bir bireyin toplumdan, arkadaş çevresinden veya yakın ilişkilerinden uzaklaşması veya kendini bu çevrelere ait hissedememesi durumunu ifade eder. Psikolojide bu kavram, hem güncel sosyal psikoloji çalışmalarında hem de şema terapisi gibi psikoterapi ekollerinde önemli bir yer tutar. Özellikle “Sosyal İzolasyon/ Yabancılaşma Şeması” olarak bilinen şema, kişinin derin bir biçimde…

Sosyal Değerin Tanımı ve Psikolojik Arka Planı Sosyal değer, bireylerin ve grupların toplum içindeki davranışlarını yönlendiren, kabul gören normlar, inançlar ve tutumlar bütünü olarak tanımlanabilir. Sosyal psikolojide bu kavram, grup dinamikleri, sosyal normlar, sosyal etki ve bilişsel çelişki teorileri gibi birçok kuramla ilişkilidir. İnsanların topluluk içinde nasıl hareket ettiklerini ve hangi motivasyonlarla hareket ettiklerini anlamak…

Öz Anlatı (Self-Narrative) Nedir? Öz anlatı (self-narrative), bireyin kendisi hakkında oluşturduğu ve zaman içinde şekillendirdiği kişisel hikâyeler bütünüdür. İnsanlar, kendilerine dair bilgileri, geçmiş deneyimlerini ve kimliklerini anlamlandırmak için anlatılar oluşturur. Bu anlatılar, bireyin kim olduğunu, dünyada nasıl bir yer tuttuğunu ve gelecekte nasıl bir yön izleyeceğini belirlemede kritik bir rol oynar. Sosyal psikoloji perspektifinden bakıldığında,…

Ghosting Nedir? “Ghosting” son yıllarda özellikle dijital iletişimin yaygınlaşmasıyla birlikte sıklıkla duyduğumuz bir kavramdır. Kelime kökeniyle “hayalet gibi ortadan kaybolma” anlamına gelen ghosting, ilişkide olduğunuz bir kişinin aniden, herhangi bir açıklama yapmadan ve iz bırakmadan iletişimi kesmesi durumunu ifade eder. Bu iletişim kesme, romantik ilişkilerde, arkadaşlıklarda, hatta iş çevrelerinde veya sosyal medya ortamlarında da sıklıkla…

Gaslighting Nedir? Gaslighting, bir kişinin (ya da bir grubun) kurbanının gerçeklik algısını, hafızasını, duygu ve düşüncelerini manipüle ederek onu kendi benlik algısından şüphe ettirmeye yönelik sistematik bir psikolojik taciz veya manipülasyon yöntemidir. Bu terim, ilk kez 1938’de sahnelenen “Gas Light” adlı tiyatro oyunundan ve daha sonra 1944’te çekilen film uyarlamasından gelir. Filmde, baş karakter, eşinin…

Lovebombing (Aşırı İlgi Bombardımanı) Nedir? Lovebombing, Türkçe’de “aşırı ilgi bombardımanı” ya da “aşk/sevgi bombardımanı” olarak çevrilebilir. Bu kavram, bir kişiye başlangıçta yoğun ilgi, sevgi ve onay sunarak onu etkileme ve kendi etki alanına çekme stratejisini ifade eder. Lovebombing sadece romantik ilişkilerde değil, aynı zamanda dini gruplar (özellikle kült yapılarında) ve benzeri manipülatif topluluklarda da görülür.…

Lovebombing, kültlerin (dini gruplar, tarikatlar, ideolojik örgütler, manipülatif yapılar) yeni üyeleri cezbetmek ve onları kendi kontrol alanlarına almak için kullandığı en güçlü psikolojik taktiklerden biridir. Ancak lovebombing tek başına bir kontrol mekanizması değildir; onu daha etkili hâle getiren diğer stratejilerle birlikte kullanılır. Bunlardan en önemlisi, bireyi kendi sosyal çevresinden koparıp tamamen kültün dünyasına entegre etmektir.…

Lovebombing, gaslighting, ghosting, ve nihayetinde de işte, kara toprak… Modern ilişkilerde ve iletişim süreçlerinde duygusal manipülasyon, farkında olmadan karşılaşabileceğimiz önemli bir sorundur. Bu manipülasyon taktiklerinin bazıları isimleriyle birlikte sosyal psikoloji literatüründe dikkat çeker hâle gelmiştir: Lovebombing, Gaslighting ve Ghosting. Aşağıda bu üç kavramın detaylı bir açıklamasını, nasıl ortaya çıktıklarını ve örnek durumları bulabilirsiniz. 1. Lovebombing Nedir? Lovebombing,…