Brian Nosek Kimdir? (Psikoloji)

Bilimsel Şeffaflığın Öncüsü: Brian Nosek Kimdir?

Psikoloji ve bilimsel araştırmalar söz konusu olduğunda, güvenilirlik ve tekrarlanabilirlik en önemli unsurlardan biridir. Ancak, son yıllarda akademik dünyada yaşanan “tekrarlanabilirlik krizi” (replication crisis), birçok araştırmanın sonuçlarının yeniden test edildiğinde aynı şekilde doğrulanamamasıyla gündeme gelmiştir. İşte bu noktada, psikolog ve metabilimci Brian Nosek, bilimin daha şeffaf, güvenilir ve erişilebilir olması için yaptığı çalışmalarla dikkat çekmektedir. Açık Bilim Hareketi’nin öncülerinden biri olan Nosek, Open Science Framework (OSF) gibi platformların kurulmasına öncülük ederek araştırmacıları daha açık ve etik bir bilimsel süreç izlemeye teşvik etmektedir. Peki, Brian Nosek kimdir ve bilime katkıları nelerdir? Gelin, bu önemli ismin çalışmalarına daha yakından bakalım.

Bu kişi modern dönem favori sosyal psikologlarımdan çünkü gerçekten çok önemli bir bilimsel amaç uğruna çalışmalar yapmakta.

Brian Nosek’in Akademik Geçmişi ve Kariyeri

Brian Nosek, psikoloji alanında önemli çalışmalara imza atmış bir akademisyen ve metabilimcidir. 1995 yılında California Polytechnic State University’den psikoloji alanında lisans derecesini aldıktan sonra akademik kariyerine devam etmek için Yale Üniversitesi’ne geçti. Yale’de sosyal psikoloji alanında yüksek lisans ve doktora eğitimini tamamladı. 2002 yılında doktorasını aldıktan sonra akademik çalışmalarını sürdürmek üzere Virginia Üniversitesi (University of Virginia) psikoloji bölümünde öğretim üyesi olarak görev yapmaya başladı.

Virginia Üniversitesi’nde geçirdiği yıllar boyunca, insan bilişi, tutumlar ve davranışlarla ilgili psikolojik süreçleri araştıran Nosek, özellikle bilişsel yanlılıklar, örtük tutumlar ve otomatik bilgi işleme süreçleri üzerine yoğunlaştı. Ancak zamanla bilimsel araştırmaların güvenilirliği ve tekrarlanabilirliği konularına olan ilgisi arttı. Bilimde açıklık ve şeffaflığı teşvik etme amacıyla Center for Open Science (COS) adlı kuruluşu kurarak bilimsel süreçleri daha şeffaf ve erişilebilir hale getirme misyonunu benimsedi. Nosek, akademik kariyeri boyunca bilim dünyasında etkili olmasının yanı sıra, Açık Bilim Hareketi’nin öncülerinden biri olarak da tanınmaktadır.

Brian Nosek ve Many Labs Replikasyon Çalışmaları

Bilimde güvenilirlik ve tekrarlanabilirlik, araştırmaların sağlam bir temel üzerine inşa edilmesini sağlayan kritik unsurlardır. Ancak, psikoloji başta olmak üzere birçok alanda yapılan araştırmaların büyük bir kısmının tekrarlandığında aynı sonuçları vermediği ortaya çıkmıştır. Buna, bilimde tekrarlanabilirlik (yani replikasyon) krizi adı verilmiştir. Bu durumu sistematik olarak incelemek ve bilimdeki replikasyon krizine çözüm sunmak amacıyla, Brian Nosek ve ekibi Many Labs Replikasyon Çalışmasını başlatmıştır. Bu proje, psikolojik araştırmalarda kullanılan birçok temel hipotezi farklı laboratuvarlarda yeniden test ederek sonuçların ne kadar tutarlı olduğunu değerlendirmeyi hedeflemiştir.

Many Labs projesi, dünya genelinde farklı kültürlerden ve akademik geçmişlerden gelen yüzlerce araştırmacının katılımıyla gerçekleştirilen büyük ölçekli bir replikasyon çalışmasıdır. İlk kez 2014 yılında yayımlanan Many Labs 1 çalışması, psikolojide önemli kabul edilen 13 farklı deneysel bulguyu tekrar test etmiş ve bunların yalnızca bir kısmının yüksek derecede tekrarlanabilir olduğunu göstermiştir. Daha sonraki Many Labs 2 ve Many Labs 3 projeleri, replikasyon oranlarını daha kapsamlı bir şekilde değerlendirerek psikolojik araştırmalardaki güvenilirlik sorunlarına dikkat çekmiştir. Bu çalışmalar, yalnızca belirli bulguların test edilmesiyle kalmamış, aynı zamanda farklı metodolojilerin, örneklem çeşitliliğinin ve istatistiksel yaklaşımların replikasyon süreçlerindeki etkisini de ortaya koymuştur.

Many Labs çalışmaları, bilim dünyasında açık bilimin ve veri paylaşımının önemini vurgulayan önemli bir dönüm noktası olarak kabul edilmiştir. Brian Nosek ve ekibinin yürüttüğü bu projeler, psikoloji araştırmalarında daha sağlam metodolojik yaklaşımların benimsenmesi gerektiğini ortaya koyarken, aynı zamanda akademik toplulukları daha şeffaf ve iş birliğine dayalı bir çalışma sistemine yönlendirmiştir. Bu çalışmalar sayesinde, psikolojide ve diğer bilim dallarında replikasyonun bilimsel sürecin ayrılmaz bir parçası olması gerektiği giderek daha fazla kabul görmektedir.

Brian Nosek – Açık Bilim Hareketi ve Open Science Framework (OSF)

Bilimde şeffaflık ve tekrarlanabilirlik, güvenilir araştırmaların temel taşlarındandır. Ancak akademik dünyada yayımlanan birçok çalışmanın sonuçlarının tekrar test edildiğinde aynı bulgulara ulaşılmaması, “tekrarlanabilirlik krizi” olarak adlandırılan büyük bir sorunu ortaya çıkardı. İşte bu sorunun çözümüne yönelik en önemli girişimlerden biri, psikolog ve metabilimci Brian Nosek tarafından başlatılan Açık Bilim Hareketi (Open Science Movement) olmuştur. Nosek, bilimsel araştırmaların daha şeffaf, erişilebilir ve yeniden üretilebilir olmasını sağlamak için Açık Bilim Hareketi’ni destekleyen birçok proje geliştirmiştir.

Bu projelerin en önemlilerinden biri, 2013 yılında kurulan Open Science Framework (OSF) platformudur. OSF, araştırmacılara verilerini, analiz süreçlerini ve bulgularını açık bir şekilde paylaşma imkânı tanıyan, bilimsel iş birliğini artırmayı amaçlayan bir sistemdir. Araştırmaların yalnızca sonuçlarını değil, aynı zamanda hipotezlerin oluşturulmasından analiz süreçlerine kadar tüm aşamalarını şeffaf bir şekilde paylaşmaya teşvik eder. Bu sayede, akademik dünyada ön kayıtlı çalışma (preregistration) gibi uygulamalar yaygınlaşmış, araştırmacılar çalışmalarını yayımlamadan önce metodolojilerini OSF’de kaydederek bilimsel dürüstlüğü artırmaya başlamıştır.

Nosek’in liderliğinde Open Science Framework, yalnızca psikoloji değil, biyoloji, tıp, sosyal bilimler ve diğer birçok alandaki bilim insanları tarafından da aktif olarak kullanılmaktadır. OSF sayesinde, veriye dayalı bilimsel süreçler daha sağlam hale gelirken, aynı zamanda yayın yanlılığı (publication bias) gibi sorunların önüne geçilmeye çalışılmaktadır. Açık Bilim Hareketi, günümüzde birçok akademik kuruluş ve fon sağlayıcı kurum tarafından desteklenmekte ve bilimsel araştırmalarda yeni bir standart oluşturmaktadır.

Brian Nosek – Center for Open Science (COS) ve Misyonu

Bilimsel araştırmaların güvenilirliğini artırmak ve şeffaflığı teşvik etmek amacıyla Brian Nosek, 2013 yılında Center for Open Science (COS) adlı kuruluşu kurmuştur. COS, özellikle açık bilim (open science) ilkelerini yaygınlaştırmayı ve akademik dünyada tekrarlanabilirlik krizine karşı çözümler sunmayı hedefleyen bağımsız bir organizasyondur. Bilim insanlarını verilerini, yöntemlerini ve analiz süreçlerini daha açık hale getirmeye teşvik eden COS, Open Science Framework (OSF) gibi platformlarla araştırmacılara ücretsiz hizmetler sunarak bilimsel sürecin daha şeffaf bir hale gelmesini sağlamaktadır.

COS’un temel misyonu, bilimsel araştırmaların şeffaf, erişilebilir ve yeniden üretilebilir olmasını sağlamaktır. Bunun için ön kayıt (preregistration) sistemleri, açık veri paylaşımı ve açık erişimli yayıncılığı destekleyen çeşitli projeler yürütmektedir. Örneğin, Reproducibility Project kapsamında psikoloji alanındaki önemli araştırmalar yeniden test edilerek tekrarlanabilirlik oranları incelenmiş ve bilim dünyasına önemli katkılar sunulmuştur. Brian Nosek ve ekibinin yürüttüğü bu çalışmalar, akademik camiada bilimsel güvenilirlik ve metodolojik sağlamlık konularında farkındalık yaratmış ve birçok derginin açık bilim politikalarını benimsemesine öncülük etmiştir.

Bu girişimiyle Brian Nosek, sadece psikoloji alanında değil, tüm bilimsel disiplinlerde açık bilimin öncüsü haline gelmiştir. COS’un sunduğu araçlar ve eğitim programları sayesinde araştırmacılar artık çalışmalarını daha şeffaf bir şekilde yürütebilir, hataları en aza indirebilir ve bilimin ilerlemesine daha sağlam bir katkı sağlayabilir. Açık bilimin yaygınlaşmasıyla birlikte, bilimsel araştırmaların kalitesinin artması ve topluma daha güvenilir bilgiler sunulması amaçlanmaktadır.