Yazar: Deniz Şavkay

Jordan Peterson, Kanadalı bir klinik psikolog, akademisyen ve yazardır. Özellikle bireysel sorumluluk, anlam arayışı ve geleneksel değerler üzerine görüşleriyle tanınır. 1962’de doğan Peterson, Toronto Üniversitesi’nde psikoloji profesörü olarak görev yapmış ve özellikle kişilik psikolojisi, ideolojiler ve kültürel anlatılar üzerine çalışmıştır. 2016’da Kanada’nın zorunlu cinsiyet zamirleri yasasına karşı çıkışıyla geniş çapta tanınmış, ardından 12 Rules for…

Jean Piaget, bilişsel gelişim kuramıyla psikoloji ve eğitim bilimlerinde çığır açan bir İsviçreli psikologdur. Çocukların öğrenme süreçlerini anlamak için yaptığı araştırmalar, bilişsel gelişimin evreler halinde ilerlediğini ortaya koymuş ve eğitim sistemlerine önemli katkılar sağlamıştır. Piaget’nin çalışmaları, çocukların dünyayı nasıl algıladığı, bilgiye nasıl yapı kazandırdığı ve problem çözme yeteneklerini nasıl geliştirdiği konularında devrim niteliğindedir. Bu yazıda,…

Daniel Wegner, zihinsel kontrol ve bilinç üzerine yaptığı çalışmalarla tanınan bir sosyal psikologdur. Özellikle insanların düşüncelerini bastırmaya çalıştıklarında bu düşüncelerin daha sık geri döndüğünü öne süren İronik Süreçler Teorisi ile tanınır. “Beyaz ayıyı düşünmemeye çalışın!” talimatıyla yaptığı deney, insanların istemedikleri düşünceleri kontrol etmekte ne kadar zorlandıklarını ortaya koymuştur. Bunun yanı sıra, Aktarılan Bellek, Paylaşılan Ajans,…

Sosyal psikoloji alanında önemli çalışmalara imza atan Susan Fiske, insan davranışlarını ve sosyal algıyı anlamada büyük katkılar sunmuş bir bilim insanıdır. Özellikle stereotipler, önyargılar ve sosyal biliş konularında yaptığı araştırmalar, bireylerin birbirlerini nasıl algıladığını ve sosyal dünyayı nasıl yapılandırdığını anlamamıza yardımcı olmuştur. Fiske’nin geliştirdiği Stereotip İçeriği Modeli, Sıcaklık-Yetkinlik Modeli ve insan dışılaştırma (dehumanization) çalışmaları, toplumsal…

Hazel Rose Markus, sosyal psikolojide benlik ve kültür arasındaki ilişkiyi inceleyen öncü çalışmalarıyla tanınan bir psikologdur. Özellikle bireylerin benlik algısının, içinde bulundukları kültürel bağlamdan nasıl etkilendiğini açıklayan teorileriyle psikoloji literatürüne önemli katkılarda bulunmuştur. Bağımsız ve bağımlı benlik kuramı, kültür ve benlik ilişkisi üzerine çalışmaları, ve kültürel çerçeve anahtarlama gibi kavramlarla, insanların düşünme, hissetme ve davranış…

Sosyal psikolojinin önde gelen isimlerinden biri olan Mahzarin Banaji, özellikle bilinçdışı önyargılar ve örtük sosyal biliş üzerine yaptığı çalışmalarla tanınmaktadır. Harvard Üniversitesi’nde profesör olarak görev yapan Banaji, insanların farkında olmadan sahip oldukları önyargıları ve bunların karar alma süreçlerine etkilerini araştırmıştır. Örtük Çağrışım Testi (IAT) yani bireylerin bilinçdışı önyargılarını ölçmeyi mümkün kıldığını öne süren bir testi…

Jonathan Haidt, ahlak psikolojisi alanındaki çalışmalarıyla tanınan Amerikalı bir sosyal psikologdur. Ahlaki yargıların nasıl oluştuğunu anlamaya yönelik teorileriyle psikoloji, siyaset ve kültürel çalışmalar gibi birçok alanda önemli katkılar sunmuştur. Özellikle Ahlaki Temeller Teorisi ve Duygusal Kökenli Ahlak Teorisi ile tanınan Haidt, insanların ahlaki kararlarını yalnızca mantıkla değil, büyük ölçüde içgüdüsel ve duygusal süreçlerle verdiğini öne…

David Buss, evrimsel psikolojinin önde gelen isimlerinden biri olup insan davranışlarını evrimsel süreçler çerçevesinde açıklayan teorileriyle tanınmaktadır. Özellikle çiftleşme stratejileri, cinsel seçilim, kıskançlık ve saldırganlık gibi konular üzerine yaptığı çalışmalar, psikoloji ve biyoloji alanlarında büyük yankı uyandırmıştır. Buss’un araştırmaları, insan doğasının temel motivasyonlarını anlamaya yönelik bilimsel bir çerçeve sunarken, psikoloji öğrencileri ve meraklıları için de…

Claude Steele, sosyal psikoloji alanında yaptığı çalışmalarla tanınan ve özellikle stereotip tehdidi (stereotype threat) kavramını literatüre kazandıran önemli bir akademisyendir. Kimlik, öz-yeterlik ve akademik başarı arasındaki ilişkileri inceleyen araştırmaları, eğitim psikolojisi ve sosyal psikoloji alanlarında büyük etki yaratmıştır. Çalışmaları, bireylerin toplumsal stereotiplere nasıl tepki verdiğini ve bu stereotiplerin bilişsel performanslarını nasıl etkileyebileceğini ortaya koyarak eğitimde…

Norman Triplett, sosyal psikolojinin öncülerinden biri olarak kabul edilen Amerikalı bir psikologdur. Ta 1898 yılında gerçekleştirdiği sosyal kolaylaştırma deneyiyle (bisiklet deneyi), bireylerin başkalarının varlığında performanslarının nasıl değiştiğini inceleyen ilk araştırmacılardan biri olmuştur. Çalışmaları, bireyin grup içindeki davranışlarını anlamaya yönelik bilimsel temellerin atılmasına katkı sağlamış ve sosyal psikolojinin bağımsız bir disiplin olarak gelişmesine yardımcı olmuştur. Triplett’in…