Yazar: Deniz Şavkay

Aşk, insanlık tarihi boyunca en çok tartışılan kavramlardan biridir. Çoğu insan aşkı “kendiliğinden gelen bir duygu” olarak görür. Ancak ünlü psikanalist ve sosyal filozof Erich Fromm, Sevme Sanatı (The Art of Loving) adlı kitabında bu bakış açısını sorgular. Ona göre aşk, yalnızca bir duygu değil; bilgi, emek ve disiplin gerektiren bir sanattır. Kitap, aşkı psikolojik,…

İnsanlık tarihi boyunca filozoflar, din adamları ve düşünürler mutluluğun kaynağını araştırdı. Günümüzde ise bu soruya bilimsel bir yanıt arayan psikologlar var. Jonathan Haidt, Mutluluk Varsayımı (The Happiness Hypothesis) adlı kitabında antik bilgelik ile modern psikolojiyi birleştirerek mutluluğun temel ilkelerini ele alıyor. Ona göre mutluluk, yalnızca bireysel haz veya başarıdan ibaret değil; zihinsel denge, ilişkiler ve…

Günümüzde gençler arasında kaygı, depresyon ve yalnızlık oranlarının hızla arttığı gözlemleniyor. Peki bunun sebebi ne? Sosyal medya mı, eğitim sistemi mi, yoksa değişen yaşam tarzları mı? Amerikalı sosyal psikolog Jonathan Haidt, Endişeli Nesil (The Anxious Generation) kitabında bu soruların yanıtını arıyor. Ona göre özellikle 2010 sonrası doğan genç kuşak, “akıllı telefon devrimi” ve dijitalleşmenin yoğun…

Tarih boyunca büyük toplumsal değişimler, yalnızca bireylerin değil kitlelerin hareketleriyle gerçekleşmiştir. Devrimler, savaşlar, protestolar ve dini hareketler, insanların bireysel kimliklerini geride bırakıp kitle ruhuna kapıldıklarında ortaya çıkar. Gustave Le Bon, 1895’te yayımladığı Kitleler Psikolojisi (The Crowd: A Study of the Popular Mind) adlı eserinde, kitlelerin davranışlarını anlamaya yönelik ilk sistematik açıklamaları sunmuştur. Bu eser, yalnızca…

Birey yalnızken farklı, bir grubun parçası olduğunda farklı davranır. İnsanlar, kalabalıkların içinde çoğu zaman kendi kişiliklerini geri plana atar, grubun ruhuna uyum sağlar. Sigmund Freud, 1921’de yayımladığı Grup Psikolojisi ve Ego Analizi (Group Psychology and the Analysis of the Ego) adlı eserinde bu sorunun kökenini araştırır. Kitap, bireysel bilinç ile kolektif bilinç arasındaki ilişkiyi psikanalitik…

Kararlarımızı ne kadar rasyonel aldığımızı düşünüyoruz? Ekonomik seçimlerden günlük tercihlere kadar çoğu kararımız mantığa dayalıymış gibi görünür. Ancak Nobel ödüllü psikolog Daniel Kahneman ve yakın çalışma arkadaşı Amos Tversky, insan zihninin düşündüğümüzden çok daha önyargılı olduğunu gösterdi. Michael Lewis’in “Telafi Projesi” (The Undoing Project) kitabı, bu iki bilim insanının dostluğunu, iş birliklerini ve ortaya koydukları…

İnsan doğası gereği hem iyiliğe hem de kötülüğe yatkın olabilir mi? Psikolog Philip Zimbardo, Şeytan Etkisi: Kötülüğün Psikolojisi (The Lucifer Effect) adlı kitabında bu sorunun yanıtını arar. Ona göre kötülük, sadece “kötü” insanların içsel özellikleriyle açıklanamaz. Doğru koşullar altında, sıradan insanlar bile korkunç eylemler gerçekleştirebilir. Kitap, bu düşünceyi destekleyen bilimsel kanıtlar ve gerçek hayat örnekleriyle…

Günlük hayatta verdiğimiz kararların çoğunu özgür irademizle aldığımızı düşünürüz. Oysa Nobel ödüllü iktisatçı Richard H. Thaler ve hukukçu Cass R. Sunstein, Dürtme (Nudge) adlı kitaplarında bu varsayımı sorgular. Onlara göre insanlar, bilişsel önyargılar ve alışkanlıklar nedeniyle sık sık “rasyonel olmayan” tercihler yapar. Bu noktada küçük çevresel düzenlemeler, yani “dürtmeler” devreye girer. Dürtme, bireylerin seçim özgürlüğünü…

Başarı denildiğinde aklımıza çoğu zaman zeka, yetenek veya bireysel çaba gelir. Ancak ünlü yazar ve gazeteci Malcolm Gladwell, Outliers: Çizginin Dışındakiler – Bazı İnsanlar Neden Daha Başarılı Olur? kitabında bu algıyı sorgular. Ona göre başarı, yalnızca bireysel özelliklerle açıklanamaz; çevresel faktörler, kültür, fırsatlar ve zamanlama en az kişisel yetenek kadar önemlidir. Gladwell, sıra dışı örneklerle…

İnsan ilişkilerinde en sık duyduğumuz şikâyetlerden biri, “beni anlamıyorsun” cümlesidir. İletişim, yalnızca kelimelerden ibaret değildir; tonlama, beden dili, hatta kültürel ve toplumsal roller bile mesajın nasıl algılandığını etkiler. Dilbilimci ve sosyolinguist Deborah Tannen, Beni Hiç Anlamıyorsun (You Just Don’t Understand) adlı kitabında tam da bu konuyu ele alır. Kitap, özellikle kadınlar ve erkekler arasındaki iletişim…